Pijp van de maand oktober 2020
De ontwikkeling van de pijpenindustrie in de Twintigste Eeuw in Gouda is veel interessanter dan vaak wordt gedacht. De meeste pijpen zijn in die tijd gemaakt in de gecombineerde ceramische- en pijpenfabrieken, zoals Goedewaagen, Zenith, Hollandia/Regina en Ivora. Ook waren er nog enkele bedrijfjes die voornamelijk alleen pijpen maakten. De omzet van de pijpenfabrieken leed vooral na de Eerste Wereldoorlog sterk onder de opkomst van de sigaret. Maar bijvoorbeeld ook de superinflatie na die oorlog, de economische crisis van 1929/30 en de Tweede Wereldoorlog hebben veel invloed gehad op zowel de omzet als het assortiment. Heel bepalend was ook de aandacht van de directie van de grote gemengde bedrijven voor de pijpenproductie. Immers dit bepaalde niet alleen de omzet, maar ook de creativiteit om nieuwe producten in de markt te zetten. Zelfs in de zware oorlogsjaren kwamen er nog nieuwe pijpen op de markt, zoals de hier afgebeelde pijpen voor amateurtabak.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er in de latere oorlogsjaren forse tekorten aan tabak. Dat leidde ertoe dat in de oorlog burgers zelf tabak gingen verbouwen. Tot één are was dit toegestaan en de gedroogde tabak werd in fabrieken gefermenteerd en verpakt als amateurtabak terug geleverd aan de consumenten die deze tabak zelf verbouwd hadden. Op twee pijpen, een gekaste beker en gegoten pijp, beide van Goedewaagen uit 1944, zijn de woorden ‘Eigen Teelt’ en een tabaksplant geschilderd. Een verwijzing naar de eigen amateurtabakken die toen werden geteeld.
In het jaarboek dat begin november uitkomt is niet alleen een lang artikel opgenomen over de ontwikkeling van de pijpenfabrieken in de 20e eeuw, maar zijn er ook artikelen over een vroeg 18e eeuws pijpje in een blikken foedraaltje; over de bijzondere ontwikkeling van de pijpennijverheid in Schoonhoven en de herkomst van de gekroonde N op pijpen; over kleipijpen met op de ketel een pijpenmaker en een pijpenmaakster; over vondsten bij het kasteel Heemstede in Houten en twee artikelen over pijpen van de Franse firma Gambier die inzicht geven in hoe de verkoop verliep en laten zien wat voor een belangrijk persoon je was als je als je gezicht op een pijpenkop werd afgebeeld.
Pipe of the month oktober 2020
The developments that took place during the 20th century with regards to the clay pipe industry in Gouda, are much more interesting then often thought. Most pipes during this periode were made in combined ceramic- and pipe factories, like Goedewaagen, Zenith, Hollandia/Regina and Ivora. Some companies however focussed on making just pipes. Revenues of the pipe factories suffered after World War I since the cigarette has made it's successfull entry. But als the so called 'superinflation' after the war, the 1929/20 economic crisis and World War II have been influential with regards to revenues and assortment. Even these times sparked creativity, and new product development. Even during the bad times of World War II, new pipes were developed like the two which are highlighted this month and advertised 'amateur tobacco'.
During World War II, there were large shortages of tobacco, especially during the last years of the war. People started to grow their own tobacco. This was allowed to certain maximum field sizes, and the dried tobacco was fermented in central factories and put in packages under the brand 'amateur tobacco (tabak)'. The individual growers received back a finished product. Both of the pipes that are highlighted this month, one is a classic casted pipe, the other one a slip cast and both made by Goedewaagen in 1944, have a painting of a tobacco plant and the words 'Eigen Teelt' (literally : 'Own growth', 'home grown'). A reference to the private grown 'amateur tobacco's' during those days.
In our soon to be released yearbook, an extensive article covers the development of the pipe factories in Gouda during the 20th century. Other articles are about a miniature early 18th century clay pipe in a matching metal case, the development of the pipe industry in Schoonhoven and the origins of the crowned letter N on 18th century claypipes, about claypipes with decorations of a pipemaking man and a woman, finds at the site of the Heemstede Castle in Houten and two articles about the French Gambier factory; one focussed on the distribution and sales channels and what it took to have your face depicted on a clay pipe.
Pijpen van voorgaande maanden
