Pijp van de maand juli
Een pijp van Gambier (nr. 415) beeldt Charlotte Corday uit. Zij speelde een opmerkelijke rol in de periode van de Franse Revolutie.
De Franse Revolutie duurde van 1789 tot 1799 en maakte een eind aan het Ancien Regime en de regering van Lodewijk XVI en zijn echtgenote Marie Antoinette, die beiden onder de guillotine eindigden. De privileges van de geestelijkheid (de eerste stand) en de adel (tweede stand) werden grotendeels afgeschaft en de oude ideeën over aristocratie en absolutisme werden vervangen door wetgeving gebaseerd op liberté, egalité en fraternité, ofwel vrijheid, gelijkheid en broederschap.
In 1792 werd de positie van de koning onhoudbaar en het tweede deel van de Franse Revolutie begon. Binnen de revolutionaire beweging waren de opvattingen heel verschillend.
De Jakobijnen werden toen de belangrijkste groep. Zij waren een groep mensen die de monarchie wilden afschaffen in heel Europa, de macht van het volk wilden vergroten, en alle rechten van de adel wilden afpakken. De Jakobijnen werden steeds radicaler. Onder leiding van Maximilien de Robespierre werden er tienduizenden mensen opgepakt en vermoord. Deze mensen gingen volgens de Jakobijnen in tegen de wil van het volk en alle mensen die ze niet vertrouwden kwamen onder de guillotine. Toen in 1792 een beslissing moest worden genomen over het leven van Koning Lodewijk XVI stemde Robespierre dan ook voor onthoofding onder de guillotine. Deze periode van geweld wordt ook wel de Terreur genoemd.
Tegenover de Jakobijnen stonden de Girondijnen, die de gegoede burgerij uit de provincie steunden en streden voor zoveel mogelijk individuele vrijheid en volkssoevereiniteit.
In 1793 rekenden de Jakobijnen af met de Girondijnen. Na een belegering van de Nationale Conventie werden maar liefst 31 Girondijnen afgezet en vervangen door Jakobijnen. In de periode hierna werd een bloedbad aangericht onder de Girondijnen. Op 31 oktober 1793 vonden maar liefst eenentwintig hooggeplaatste politici de dood onder de guillotine.
Marat maakte deel uit van de radicale fractie van de Jakobijnen. Onder meer vanwege zijn opzwepende retoriek werd hij door sommigen medeverantwoordelijk gehouden voor de Septembermoorden (1792). Dit beangstigde Charlotte Corday, een jonge aristocrate. Zij besloot hem te doden in het geloof dat dit erger zou voorkomen. Ze ging naar zijn huis en werd binnengelaten. Marat was op dat moment in bad zijn tijdschrift L'Ami du Peuple aan het redigeren. Terwijl hij de namen van contrarevolutionairen opschreef die ze hem dicteerde, stak ze een keukenmes in zijn borst. Tijdens de rechtszaak die volgde op de moord verklaarde zij: 'Ik heb één man omgebracht om er 100.000 te redden.' Vier dagen na Marats dood werd zij geëxecuteerd met de guillotine.
De pijp van Gambier die Charlotte Corday verbeeld is tussen 1830 en 1914 gemaakt. Voor Gambier was het interessant om deze pijp uit te brengen omdat de discussie over de daad van Charlotte Corday in de gehele 19e eeuw volop werd gevoerd. Vergelijking van het schilderij van Hauer en de pijp laat zien dat de pijp een goed portret laat zien van Charlotte Corday.
De hier afgebeelde pijp is voorzien van een beschildering met een blauw-zilverkleurige verf. Vooral de haren en de muts zijn gekleurd. Het is onwaarschijnlijk dat deze kleuring in de fabriek in Givet is aangebracht. Er waren in de 19e eeuw verschillende kleine ateliertjes waar pijpen nog iets mooier gemaakt werden om deze zo tegen een hogere prijs te kunnen verkopen.
Pipe of the month july
A pipe made by the company Gambier depicts Charlotte Corday, who played a remarkable role during the period of the French Revolution.
The French Revolution took place between 1789 and 1799 and ended the reign of the 'old' regime and the government of Louis XVI and his wife Marie Antoinette, who were both sentenced to the guillotine. The traditional privileges which the clergy and the nobility enjoyed were mostly eliminated and the traditional influence of aristocrats and absolute rulers were replaced by legislation based on the principles of 'liberté, egalité and fraternité', freedom, equality and brotherhood. In 1792 the position of the king became indefensible and the French Revolution entered it's second phase. The revolutionary movement harboured many different principles and ideas however.
The Jacobins were the most important group, formed by people who wanted to abolish monarchy in the whole of Europe and enlarge the power of the people: basically strip nobility of all of it's rights.
The Jacobins became more and more radical in their beliefs and headed by Maximilien de Robespierre, tens of thousands of people were captured and excuted who, according to the Jacobins, went against the will of the people. The guillotine was their final destination. When in 1792 a decision needed to be made about the life of King Louis XVI, Robespierre proposed his beheading by means of the guillotine. This period during the revolution is also known as the period of 'Terror'.
A more moderate revolutionary way of thinking was supported by the Girondins, who did support the upper classes of society and promoted individual freedom and sovereignty of the people.
In 1793, the Jacobins delivered a strong blow to the Girondins. As a result of the siege of the National Convention, 31 high ranking Girondins were removed from their positions and replaced by Jacobins. This started a period of bloodshed against the Girondins. On october 31st, 1793, 21 high ranking Girondin politicans were send to the guillotine.
Jean Paul Marat was one of the spokesman for the radical fraction of the Jacobins. Mainly because of his inflammable rhetoric he was held responsible for the 1792 september killings. A young aristocrat by the name of Charlotte Corday was extremely frightened by him and strongly believed that it would only get worse if Marat was not stopped. She decided that killing him was the only remedy so she went to his house and stabbed him in the heart with a kitchen knife. During the trial that followed she declared: 'I have taken the life of one man to save the lives of 100.000'. Four days after Marat's death, Corday was executed by the guillotine.
The pipe was made by Gambier between 1830 and 1914 and represented a very actual theme as the discussion about the rightfulness of Corday's deed was still very much alive during the 19th century. As we can see from a painting of Corday by Hauer, the pipe's resemblance of Corday is striking.
This version of the pipe has the remnants of a blue-silvery paint which was used on the hairs and cap. Most likely this colouring was not applied in the factory in Givet. During the 19th century many smallere workshops would enhance clay pipes by painting of enamelling them to increase their value.
Schilderij van Charlotte Corday (1768-1793) van Jean-Jacques Hauer, geschilderd op haar verzoek enkele uren voor haar executie (Wikipedia).
Pijp van de maand juni
Deze maand lichten we een bijzondere presentatie pijp uit. De pijp is maar liefst ruim 15 cm hoog, rijkelijk versierd en geëmailleerd. Zij is gemaakt door de Franse firma Gambier, ter gelegenheid van de ‘Exposition des produits de l'industrie française’ in 1849. Deze Nationale tentoonstelling werd dat jaar voor de 11e keer gehouden (sinds 1798) en had de vorm van een langdurige tentoonstelling waarbij gedurende 60 dagen Franse fabrikanten van industriële en agrarische producten de gelegenheid kregen om hun prestaties te tonen. Er deden maar liefst 5.494 bedrijven mee waaronder de firma Gambier. Tijdens dergelijke exposities werden heel wat onderscheidingen uitgereikt, waaronder ook een aan Gambier. Deze onderscheiding werd in november 1849 uitgereikt door Prince Louis Napoleon, de latere Napoleon III.
Afgebeeld zijn een man (‘kaster’), vrouw (‘tremster’) en kind (‘roller’) als werknemers van een pijpenfabriek. Op de kop lezen we de tekst ‘Pipes Gambier’ en de bovenkant is versierd met schelpen waarin pijpen en bloemen zijn aangebracht. Op de zijkanten zijn de voor- en achterzijde van de tentoonstellingsmedaille afgebeeld. Op de ene zijde lezen we de tekst PRODUITS (D’INDUSTRIE, niet leesbaar), AGRICOLE ET MANUFACTURE, EXPOSITION NATIONALE 1849, en op de andere zijde is een zittende vrouw afgebeeld met de tekst REPUBLIQUE FRANCAISE. De verschillende onderdelen zijn geaccentueerd met meerdere kleuren emaille.
De hier afgebeelde pijp diende als presentatie- en pronkstuk voor deze tentoonstelling en werd ook in de jaren na de tentoonstelling nog geproduceerd toen hij vooral als etalagepijp gefungeerd zal hebben. De pijp wordt ‘Cinquantenaire’ genoemd, verwijzend naar het 50 jarig jubileum dat de tentoonstelling in 1849 vierde.
Referenties: www.gambierpipes.com en Amsterdam Pipe Museum (APM 9.900)
Pipe of the month june
This month we highlight a remarkable presentation pipe. It is 15 cm tall, highly decorated and has multi colour enamel. It was made by the French company Gambier, at the occasion of the 'Exposition des produits de l'industrie française’ in 1849. This exposition was held for the 11th time that year (since 1798) in the format of a 60-day exhibition, which allowed French manufacturers to display their industrial and agricultural products. The official number of companies that participated was 5.494, among which the pipe manufacturer Gambier. During such events, many commendations in the form of medals were awarded for exceptional products and presentations and Gambier was also one of the recipients. The medal was presented to the company in november 1849 by Prince Louis Napoleon, later Napoleon III.
The pipe shows the figure of a man, woman and child als employees in a pipe factory and the text 'Pipes Gambier'. The top part of the bowl has decorations shaped as shells with pipes and flowers. On both sides of the bowl, the two sides of a exhibitions medal can be seen. On one side it has the text PRODUITS (D’INDUSTRIE, unreadable), AGRICOLE ET MANUFACTURE, EXPOSITION NATIONALE 1849, and on the other side it shows a woman sitting and the text REPUBLIQUE FRANCAISE. Several elements are highlighted with different colours of enamel.
This pipe was made as a presentation- and showpiece for this exhibition and was produced during several years after the exhibition and will have served as a display for shops and points of sale for Gambier pipes. The pipe is also called the 'Cinquantenaire', a reference to the 50 year anniversary of the exhibition in 1849.
References: www.gambierpipes.com and Amsterdam Pipe museum (APM 9.900).
Pijp van de maand mei
De pijp van deze maand is een dubbele krul van de Firma De Jong uit Gouda. De pijp heeft na aankoop rond 1945-1950 het daglicht niet meer gezien. Hij is met een aantal van zijn lotgenoten door zijn toenmalige eigenaar in zaagsel ingepakt en pas recentelijk weer uitgepakt. Het is een vrolijke souvenirpijp met frisse kleuren. Aan de linkerkant van de ovale tabaksketel is een gekleurd plakplaatje aangebracht met een Volendams meisje in klederdracht met een mandje, staand voor een kleine loopbrug met op de achtergrond een molen. Het tafereel is met gele lak ingesmeerd. De steel is opgevrolijkt met stippen van rode verf. Dergelijke pijpen zijn voornamelijk gemaakt voor de souvenirwinkels in Volendam en mogelijk andere toeristische plaatsen. De meeste pijpen zullen bij thuiskomst dan ook niet gerookt zijn, maar aan de muur gehangen als decoratie en herinnering aan het uitstapje naar Volendam.
Onlangs is in ons blad een leuk artikel verschenen over souvenirpijpen:
Ruud Stam, Souvenirpijpen, van kwaliteit naar massagoed, PKN, Stichting voor Onderzoek Historische Tabakspijpen, 2024, p. 12-19.
Pipe of the month may
This months highlighted pipe is a double curled pipe made by the company De Jong from Gouda. After the pipe was purchased around 1945-1950, it was carefully packed in a box filled with sawdust and stored together with several others until it was unpacked recently. It is a cheerfully coloured souvenir pipe. The left side of the bowl has a coloured transfer image of a girl from Volendam in traditional costume, carrying a basket and in front of a footbridge with a windmill in the background. The image is covered with a transparant yellow varnish. The stem has been toned up using red dots of paint. These types of pipes were mainly made for the souvenirshops in Volendam and other towns that were popular with tourists. Most of these pipes will have never been smoked but kept as a memento to a trip to Volendam.
Recently, a nice article was published about souvenirpipes:
Ruud Stam, Souvenirpipes, from quality to mass products, PKN, Society for Historic Clay Pipe Research, issue nr 172, p. 12-19. 2024.
Pijp van de maand april
De pijp van de maand april 2024 is een zeldzame trechtervormige pijp uit de periode 1715-1730. Op de steelzijde van de pijp is een dubbelkoppige adelaar afgebeeld en aan de achterzijde en de zijkanten gekrulde bladranken.
Mogelijk is hier de Habsburgse dubbelkoppige adelaar afgebeeld en is de pijp gemaakt voor export naar de Oostenrijkse Nederlanden, die een belangrijke afzetmarkt vormden voor de pijpenmakers uit Gouda, Schoonhoven en Gorinchem.
De Spaanse Nederlanden (1556-1715) stonden tot 1581 ook bekend als de Zeventien Provinciën. In 1581 scheidden de noordelijke gewesten zich af van de zuidelijke en verklaarden zich onafhankelijk onder de naam Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Zuidelijke Nederlanden gingen verder als Spaanse Nederlanden. De Zuidelijke Nederlanden gingen in 1715 over van de Spaanse naar de Oostenrijkse tak van het huis Habsburg en daarna verder onder de naam Oostenrijkse Nederlanden.
Met name pijpenmakers uit Schoonhoven lijken dit thema te hebben gebruikt op hun producten. Een tweede exemplaar van deze pijp staat afgebeeld in het boek De pijpenmakers van Schoonhoven (Ewout Korpershoek, Leiderdorp, 2020, p. 325, afb. 1522a-c).
Dubbelkoppige adelaar met bladranken, vormmerk weerszijde hiel een halve maan. Hoogte 3,8 cm. Collectie Steven van Haaren.
Pipe of the month april
This months highlighted pipe is a fairly rare, funnel shaped pipe which can be dated between 1715 and 1730. A so called 'double headed' eagle is visible on the bowl, facing the smoker. The other sides of the bowl are decorated with curled branches with leaves.
The eagle possibly represents the eagle of the Habsburg crest, which would imply that this pipe was made for export to the 'Austrian Netherlands', an important market region for pipe makers from Gouda, Schoonhoven and Gorinchem.
Until 1581, the Spanish occupied Netherlands were also known as the seventeen provinces. In 1581, the Northern provinces separated from the others in the south, and declared the independent Republic of the Seven United Netherlands. The southern provinces continued as the Spanish Netherlands. From 1715, the Southern Netherlands were controlled by the Austrian branch of the House Habsburg, and they also became known as the 'Austrian Netherlands'.
Especially pipe makers from Schoonhoven seem to have employed the double headed eagle theme as many different examples are know. This particular model however is fairly rare. Another known example of this pipe is pictured in the book 'De pijpenmakers van Schoonhoven' (The Schoonhoven pipe makers, by Ewout Korpershoek, 2020, p. 325, fig. 1522a-c).
Double headed eagle with branches and leaves, type or mould mark shaped like a half moon. Height 3,8 cm. Collection Steven van Haaren.
Pijp van de maand maart
De pijp van de maand is gemaakt door Sigmund Seiler, een pijpenmaker uit Theresienfeld in Oostenrijjk. In 1895 nam Sigmund Seiler de fabriek over van de Partsch familie. Deze pijpenmaker is vooral bekend om zijn traditionele Schemnitz pijpenkoppen met achtkantige ketel en lobben aan de onderzijde. Deze pijpen zijn doorgaans van hoge kwaliteit en fijn afgewerkt.
In dit geval gaat het om een bijzonder exemplaar met een relatief ruwe afwerking en een reliëf voorstelling aan de voorzijde. De afbeelding toont een zware houwitser (kanon) op een stationaire basis. Boven de afbeelding staat 30 D hetgeen hoogstwaarschijnlijk verwijst naar het kaliber van het kanon. Onder de afbeelding staan twee jaartallen: 1914, en 1917 met daartussen een lauwerkrans.
Het kanon op de afbeelding is de Big Bertha. Dit was het zwaarste kanon dat Krupp voor de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog produceerde. Het kanon was in gebruik van 1914 tot 1918.
Een moderne pijp met een afbeelding van dit soort wapentuig is uitermate zeldzaam, en reflecteert een stukje van Europa’s wapenrace in het begin van de vorige eeuw.
Pipe of the month march
This months highlighted pipe was made by Sigmund Seiler, a pipemaker from Theresienfeld in Austria. Seiler took over de pipe factory of the Partsch family and is known for his traditionally designed 'Schemnitz' pipes with octagonal shaped bowls and 'lobed' decorations at the bottom of the bowl. Generally these pipes are of high quality and carefully finished.
This specific pipe is very remarkable as it has a relatively rough finish, and a decoration on the front of the bowl. The decoration shows a big mortar or howitzer on a stationary base. Above the image, we can read 30D, probably referring to the canon's calibre. Below the image we can read the years 1914, 1917 and a laurel inbetween.
The pictured canon is the famous 'Big Bertha', the biggest gun that the company Krupp produced during the first world was. It was in use between 1914 and 1918.
Modern pipes with these types of decorations are extremely rare, while they do reflect a piece of Europe's arms race history during the beginning of last century.
Pijp van de maand februari
In het pas uitgekomen jaarboek 2023 van de PKN is een artikel opgenomen over pijpen met afbeeldingen gerelateerd aan Napoleon: 'Napoleon, een geliefd icoon’.
Recent kwam er nog een ‘Napoleonpijp’ boven water die de moeite waard is om hier te tonen.
De pijp is vermoedelijk evenals de pijp die in het artikel in het jaarboek 2023 (afb. 24) afgebeeld is, opgenomen in de catalogus van de firma Müllenbach & Thewald uit Höhr, uit het tweede kwart van de 19e eeuw. De tekening in de catalogus wijkt in geringe mate af van de voorstelling op de pijp (de kanonsloop onder de vlag staat niet op de tekening) en dat maakt dat de toeschrijving aan de firma Müllenbach & Thewald niet helemaal zeker is. Of we hier dus te maken hebben met een tekening waar de tekenaar zijn vrije interpretatie heeft weergegeven of dat de pijp toch aan een andere firma moet worden toegeschreven is niet helemaal duidelijk. Echter slechte tekeningen in catalogi komen vaak voor en dat is de reden om deze pijp toch toe te schrijven aan Müllenbach & Thewald.
Pipe of the month februari
In our newly published yearbook 2023, an article is included about pipes with representations and images related to Napoleon titled: 'Napoleon a popular icon'.
Recently another 'Napoleon pipe' surfaced which we will shown here.
The manufacturer of this pipe is most likely the same as the one published in the article (fig. 24), namely Müllenbach & Thewald from Höhr , dating from the second quarter of the 19th century. The catalogue image only differs slightly from the actual pipe (the cannon barrel which is visible under the flag is not shown in the catalogue) which makes that we cannot attribute the pipe to M&T for sure. Either the catalogue drawing was not done that accurate or the actual pipe was made by another company. Inaccurate catalogue representations are not uncommon and therefor Müllenbach & Thewald seems a highly likely provenance.
Pijp van de maand januari
De eerste pijp van de eerste maand in het nieuwe jaar is een bijzondere kleipijp van Tsjechische afkomst. De pijp is gemaakt door de beroemde pijpenmaker Karol Zachar. Van deze maker is het complete modellen bestand bekend. Uit de catalogus (https://www.tabaks pijp.nl/archief/archief-catalogi-fabrikanten/) blijkt dat er slechts vier figurale modellen gemaakt zijn. Deze hebben afbeeldingen van een Turkenkop, Napoleon, een Hertenkop en deze Faust. De overige modellen hebben voornamelijk het typische ‘Schemnitz’ model, of zijn afgeleid van modellen van meerschuim pijpen.
In het geval van deze pijp gaat het om een fijn uitgevoerd mannen portret met lang golvend haar, een snor en een baardje, met op het hoofd een middeleeuws aandoende hoed met een grote veer. Deze pijp wordt in de catalogus van Zachar aangeduid als ‘Faust Kopf’.
Van dit model zijn voor zover bekend geen fysieke exemplaren aanwezig in bekende collecties. Het is samen met de Napoleonpijp één van de zeldzaamste pijpen gemaakt door Zachar.
De pijp is uitgevoerd in fijne rode klei met aan de ene zijde een scherp merk met de naam: ZACHAR K. SELMECZ, en aan de andere zijde het stadswapen van Schemnitz. De lengte van de pijp is 5,7 cm, de breedte 4,5 en de hoogte 5,4 cm.
Pipe of the month january
This first highlighted pipe of the first month of the new year is a special clay pipe made in the Czech republic. It was made by the famous pipe maker Karol Zachar. The entire assortment this pipe maker had is available from his catalogue at /www.tabaks pijp.nl/archief/archief-catalogi-fabrikanten/. From this catalogue we can see that only four different figural pipes were made by him, which represent 'a Turc', 'Napoleon', a stag's head and this one, named 'Faust'. The other models are shaped according to the typical 'Schemnitz' model, or were copies of meerschaum pipe models.
The Faust pipe is a delicately shaped face of a man with long hair, a moustache and a short beard, wearing a medieval type hat with a large feather. This pipe can be found in Zachar's catalogue under the name 'Faust Kopf'.
This one, together with the Napoleon pipe is probably one of Zachar's most rare products, as no examples are known in any of the famous collections.
The pipe is made from fine red clay with on one side a very sharp mark carrying Zachar's name: ZACHAR K. SELMECZ and on the other side a city crest of Schemnitz. The pipe measure 5,7 cm in length, is 4,5 cm wide and has a height of 5,4 cm.
