Pijp van de maand Juni
Deze maand een cadeau voor vader; een set van twee zwart beschilderde doetel modellen met een goudkleurige rand en een donkerbruine steel. Op de ketel staat in goudkleurige letters geschreven: ‘voor Vader’ en op de tweede pijp: ‘uit Gouda’.
Rond 1900 kwamen er souvenirpijpen op de markt met opschriften als ‘Gedachtenis uit Gouda’, ‘Voor U uit Gouda’ en later voornamelijk ‘Stadhuis Gouda’ en ‘Souvenir Gouda’. De pijp dateert uit de periode 1900-1920 en lijkt speciaal gemaakt voor Vaderdag, maar toen de pijp gemaakt werd was Vaderdag nog niet bekend in Nederland.
Vaderdag werd in 1909 geïntroduceerd door Sonora Smart Dodd uit Washington ter ere van haar vader, William Jackson Smart, een weduwnaar en veteraan uit de Amerikaanse Burgeroorlog. Geïnspireerd door Moederdag vond de eerste Vaderdag plaats op 19 juni 1910. Hoewel president Coolidge het idee in 1924 steunde, duurde het tot 1972 voordat Vaderdag officieel werd erkend in de Verenigde Staten.
In Nederland werd Vaderdag vanaf 1937 in eerste instantie in oktober gevierd. Op initiatief van de toenmalige Nederlandse Bond van Herenmode-detaillisten werd in 1948 afgesproken dat Vaderdag verplaatst zou worden naar de derde zondag van juni. Vanaf het begin werd deze bijzondere dag vercommercialiseerd. In juni 1936, een jaar voordat in Nederland officieel Vaderdag werd gevierd schreef iemand in de Nieuwe Tilburgsche Courant gekscherend het gedicht: ‘Gij, Heeren Sigarenfabrikanten. Is dit voor U geen pracht idee, 'n Vaderdag in 't leven te roepen. Dat is toch nog zoo gek niet, hé.’
De pijp is een vroege souvenir- of herinneringspijp, zoals ook in de periode van het eind van de 19e eeuw tot het begin van de 20e eeuw servies werd gemaakt met de teksten ‘Voor Moeder’ en ‘Voor Vader’. Vaak zijn deze opschriften te vinden op thee- en koffiekopjes. Evenals op de serviezen zijn de teksten op de pijpen in vergulde letters aangebracht. Toen Vaderdag werd gevierd duurde het nog geruime tijd voordat in de dagbladen advertenties verschenen waarin tabakspijpen voorkomen als Vaderdag cadeau.
Aardig detail is dat alleen de pijp met het opschrift ‘uit Gouda’ zwart geblakerd is door stevig gebruik. De pijp met de tekst ‘voor Vader’ is nooit gebruikt en waarschijnlijk als liefdevol cadeau in een la opgeborgen.
Pipe of the month June
This month, a gift for Father: a set of two black-painted “doetel” model pipes with a gold-coloured rim and a dark brown stem. On the bowl of one pipe, the words “for Father” are written in gold lettering, and on the second pipe: “from Gouda.”
Around 1900, souvenir pipes began to appear on the market with inscriptions such as “In Remembrance from Gouda,” “For You from Gouda,” and later, more commonly, “Gouda Town Hall” and “Souvenir Gouda.” The pipe dates from the period 1900–1920 and appears to have been specially made for Father’s Day – although, at the time it was produced, Father’s Day was not yet known in the Netherlands.
Father’s Day was introduced in 1909 by Sonora Smart Dodd from Washington, in honour of her father, William Jackson Smart – a widower and veteran of the American Civil War. Inspired by Mother’s Day, the first Father’s Day took place on 19 June 1910. Although President Coolidge supported the idea in 1924, it was not until 1972 that Father’s Day was officially recognised in the United States.
In the Netherlands, Father’s Day was initially celebrated in October from 1937 onwards. On the initiative of the then Dutch Association of Men’s Fashion Retailers, it was agreed in 1948 to move Father’s Day to the third Sunday in June. From the very beginning, this special day was commercialised. In June 1936 – a year before Father’s Day was officially celebrated in the Netherlands – someone jokingly wrote in the Nieuwe Tilburgsche Courant the poem: “You, gentlemen cigar manufacturers, isn’t this a splendid idea for you, to invent a Father’s Day. That’s not such a crazy idea, is it?”
The pipe is an early souvenir or commemorative pipe, just as, from the late 19th to the early 20th century, crockery was produced bearing inscriptions such as “For Mother” and “For Father.” These inscriptions are often found on tea and coffee cups. As with the crockery, the texts on the pipes are applied in gilded letters. When Father’s Day eventually began to be celebrated, it still took quite some time before newspaper adverts featured tobacco pipes as Father’s Day gifts.
A charming detail is that only the pipe inscribed “from Gouda” is blackened from heavy use. The pipe with the inscription “for Father” has never been used and was probably tucked away lovingly in a drawer as a cherished gift.
Pijp van de maand Mei
Deze maand een pijp met het portret van Max uit het verhaal van Max en Moritz van Wilhelm Busch. Het verhaal over de streken van de jongetjes Max en Moritz van de humoristische tekenaar en schrijver Wilhelm Busch zijn wereldberoemd, maar inmiddels ook omstreden. Eind oktober 1865 werd dit verhaal voor het eerst gepubliceerd. Het is een van de meest verkochte kinderboeken en het werd in meer dan 300 talen en dialecten vertaald. Sommige uitspraken zijn nog steeds gezegden in Duitsland, zoals:
-„Aber wehe, wehe, wehe! / Wenn ich auf das Ende sehe!“,
-„Dieses war der erste Streich, doch der zweite folgt sogleich.“
-„Gott sei Dank! Nun ist’s vorbei / Mit der Übeltäterei!“
Het verhaal is zo beroemd dat ook in de Efteling een dubbele familieachtbaan gemaakt is met de thema’s uit dit boek.
Max en Moritz halen zeven streken uit, waarvan de laatste ervoor zorgt dat zij overlijden. Het geldt als een voorbeeld van zwarte humor en wordt heden ten dage vaak als te moralistisch ervaren. Immers hun streken lopen niet goed af, terwijl beide jongens vooral wat geks wilden uithalen, maar niet boosaardig stonden tegenover hun slachtoffers.
De zeven streken:
Eerste streek: Max en Moritz vangen de kippen van de weduwe Bolte met stukjes brood, die met touw aan elkaar vast zijn gemaakt. De kippen vliegen zich vast in de boom, waar ze door de weduwe uit hun lijden worden verlost.
Tweede streek: De weduwe Bolte wil de kippen gaan braden, maar terwijl ze even in de kelder is, hengelen Max en Moritz de kippen door de schoorsteen omhoog. Het hondje Spitz krijgt de schuld.
Derde streek: Max en Moritz zagen het houten bruggetje voor het huis van kleermaker Böck bijna door, waardoor de arme kleermaker in de ijskoude beek belandt.
Vierde streek: Schoolmeester en kerkorganist Lämpel steekt nietsvermoedend zijn pijp aan als hij thuiskomt uit de kerk. Max en Moritz hebben er tijdens de kerkdienst buskruit in gestopt.
Vijfde streek: Oom Fritz wil gaan slapen, maar daar komt weinig van terecht doordat Max en Moritz zijn bed hebben volgestopt met meikevers.
Zesde streek: Max en Moritz gaan krakelingen stelen bij de bakkerij. Helaas vallen ze in de deegbak. De bakker bakt twee broodjes van de deegmannetjes. Als ze uit de oven komen blijkt dat ze nog leven en ze knagen zich een weg naar buiten.
Laatste streek: Max en Moritz snijden gaten in de graanzakken van boer Mecke. Als de boer de zakken naar de korenmolen wil brengen, stroomt het graan eruit. Maar de boer krijgt Max en Moritz te pakken. Hij stopt ze in een zak en hij brengt ze naar de molen waar de zakken graan worden gemalen. De restanten van Max en Moritz worden aan de eenden gevoerd. De dorpsbewoners zijn blij dat het eindelijk voorbij is met de plagerijen.
De pijp is gemaakt in het Westerwald in Duitsland in de periode 1890-1930. Helaas is de pijpenmaker onbekend. De pijp is in een mal gevormd en daarna met de hand bijgesneden om het gezicht expressiever te maken. De tong en het kraagje zijn met wat rode en witte verf geaccentueerd. De ogen van de pijp zijn ingeplakte rode kralen.
Pipe of the month May
This month we highlight a pipe with the face of Max, originating from the story 'Max and Moritz' by Wilhelm Busch. The story is about the naughty tricks or shenanigans that the young boys Max and Moritz pull, and was first published in Octobre 1865. The writer, who also took care of the humoristic images was Wilhelm Busch. It still is one of the most sold childrens books and it has been translated in more then 300 languages and dialects. Some of their statements are still common expressions in Germany like:
-„Aber wehe, wehe, wehe! / Wenn ich auf das Ende sehe!“,
-„Dieses war der erste Streich, doch der zweite folgt sogleich.“
-„Gott sei Dank! Nun ist’s vorbei / Mit der Übeltäterei!“
Also in the amusement park the 'Efteling' in the Netherlands, a double rollercoaster was made using the various themes from this book.
Max and Moritz carry out 7 different pranks, and the final one that they do not survive themselves. The story is good example of 'black humor' and is being regarded as to moralistic nowadays. Their tricks do not end well, although their intention never was like that.
The seven tricks:
1) Max and Moritz catch the chicken of the widow Bolte, baiting them with pieces of bread, that are tied together on a long rope. The chicken get stuck in a tree where they need to be redeemed from their suffering by the widow.
2) The widow is planning to grill the dead chicken but when she is away for a short while, Max and Moritz have angled the chicken through the chimney. The dog named Spitz is being blamed.
3) Max and Moritz saw the wooden bridge in front of the house of the tailor Böck, which makes him fall into the water.
4) The schoolteacher and church musician Lämpel lights his pipe when coming home from church ... the pipe that Max and Moritz filled with gunpowder while Lämpel was in the church.
5) Uncle Fritz wants to to go sleep but doesn't get very far because Max and Moritz have filled his bed with may-bugs.
6) Max and Moritz are stealing pretzels from the bakery. Unfortunately they fall into the pastry dough tank. The baker bakes two 'doughboys'. When they come out of the oven, Max and Moritz eat themselves a way out of the baked dough.
7) Max and Moritz cut holes in the grain bags of the farmer Mecke. When the farmer lifts the bags, the grain pours out on the ground. The farmer gets a hold of Max and Moritz, puts them in a bag and brings that bag to mill to grind. Max and Moritz do not survive and their remains are fed to the ducks. The people in the village are relieved that they are finally free of the pranks of both boys.
The pipe was made as in the German Westerwald during the period 1890-1930. Unfortunately the maker is unknown. The pipe was made using a traditional mould, but the carving was adjusted by hand to put more expression in the face. The tongue and the collar are accentuated with red and white paint. The eyes are red beads.
Pijp van de maand april
Een 'Baronite' pijp van Goedewaagen met het portret van Georges Clemenceau voor de export naar Frankrijk is vermoedelijk kort na de dood van deze belangrijke Franse politicus gemaakt. Baronite pijpen waren dubbelwandige, in een gipsen mal gegoten, pijpen van Goedewaagen. Het patent (nr. 12201) voor de Baronite pijpen werd in 1920 aangevraagd. De dubbelwandige pijpen waren zeer goed vorm te geven als figurale pijp, beter dan de enkelwandige gegoten pijpen. Er zijn door Goedewaagen slechts zeven verschillende dubbelwandige figurale pijpen gemaakt.
Georges Clemenceau (1841-1929) was vooral bekend als premier van Frankrijk, die dat land op een krachtige wijze door de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog leidde en bij de vredesonderhandelingen, die eindigden in het Verdrag van Versailles, een goed resultaat wist te behalen. Hij was staatsman, arts en journalist.
Toen in augustus 1870 de Frans-Duitse oorlog uitbrak, vestigde hij zich in Parijs, waar hij zich aansloot bij republikeinse geestgenoten. Na de afzetting van Napoleon III, na de voor Frankrijk desastreus verlopen slag van Sedan, werd in Parijs de Commune van Parijs opgericht. Clemenceau probeerde te bemiddelen tussen de regering in Versailles en de Commune. Dit kwam hem op wantrouwen van beide kanten te staan. Na 1871 werd hij gemeenteraadslid en later voorzitter van de gemeenteraad in Parijs. In 1875 werd hij gekozen als lid van de nieuwe Kamer van Afgevaardigden, dat hij tot 1893 bleef. Hij was een radicale Republikein. Na een periode van oppositie vanuit de zijlijn kreeg hij op 64-jarige leeftijd zijn eerste ministerspost. Hij werd toen minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet van Ferdinand Sarrien.
In 1906 vormde hij het eerste kabinet Clemenceau. Dit was de meest progressieve regering die Frankrijk tot dan toe onder de Derde Republiek gekend had. In 1909 viel de regering van Clemenceau. Clemenceau bleef daarna jaren buiten de regering.
In de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog riep Clemenceau op tot nationale eenheid en patriotisme. Op 16 november 1917 benoemde president Poincaré hem tot premier. Op 11 november 1918 werd de wapenstilstand getekend en was het Clemenceau die het nieuws in de Franse Kamer bekendmaakte. Hij werd als een held gevierd en kreeg de bijnaam Père la Victoire ("Vader Overwinning"). Toen hij in 1920 een gooi deed naar het ambt van President mislukte dat. Hij trok zich daarna terug uit de politiek.
Pipe of the month april
This month we highlight a so called 'Baronite' pipe made by the company Goedewaagen. It depicts Georges Clemenceau and the pipe was specifically made for the French market, probably shortly after the death of this important French politician. Baronite pipes were 'double walled' pipes, made of liquid plaster that was poured into gypsum moulds. By carefully timing the 'hardening' process of the liquid clay, the outer surface of the clay had hardened while the clay on the inner side was still liquid and could be poured out, leaving the pipe as a 'shell'. Goedewaagen obtained a patent for these pipes in 1920 (patent nr 12201). Goedewaagen produced many different models of mainly plain baronite pipes, seven different models were shaped with figural decorations.
Georges Clemenceau (1841-1829) was mainly known as a prime minister of France, leading his country during the last years of the first World War and during the aftermath of it. He was a politician, doctor and journalist.
When in 1870 the French-German was erupted, he moved to Paris where he connected with his other members of the Republican party. When Napoleon III was 'dethroned' after the desastrous defeat at the battle of Sedan, the Commune de Paris was established, a revolutionary and rebellious government. Clemenceau tried to negotiate between the Commune's leaders and the government in Versailles. This did not earn him trust of either party. In 1871 he became a city council member and later became chairman of the city council of Paris. In 1875 he was elected to the new chamber of representatives, where he remained active until 1893.
Clemenceau was a fairly radical Republican who received his first cabinet assignment when he was 64, and he became Foreign Minister in the cabinet of Ferdinand Sarrien.
In 1906, he became president and formed the most progressive government that France had known sofar. It collapsed in 1909.
During the first years of the first World War, Clemenceau propagated National unity and patriotism and on november 1917 he was appointed prime minister by president Poincaré. When the end of World War II was signed, Clemenceau was the one who informed this important news in the French Chambers. He was celebrated as a hero and received the nickname 'Père la Victoire' ('Father Victory'). In 1920 he made an attempt to become President, this failed after which he retreated from politics.
Pijp van de maand maart
Deze maand een portretpijp van Robbert Burns uit de periode 1930-1955, gemaakt bij John Pollock & Co in Manchester.
Robbert Burns was de bekendste Schotse dichter en schrijver van liederen die hij in zijn moedertaal, het Schots, geschreven heeft. Iedereen kent zijn gedicht ‘Auld Lang Syne’. Burns die leefde van 1759-1796 begon met het schrijven van gedichten in 1783. Hij werd geboren in een arme boeren familie, maar kreeg wel een goede opleiding. Zijn eerste bundel werd in 1786 onder de naam ‘Poems, Chiefly in the Scottish Dialect’ uitgegeven. Hij werd vooral beroemd in Schotland en ter ere van zijn nagedachtenis wordt op zijn verjaardag, die nog jaarlijks door Schotten over de hele wereld gevierd wordt (Burns Supper), traditioneel een haggis (hét traditionele Schotse gerecht: schapenorganen gemengd met wat andere ingrediënten en dan gekookt in een schapenmaag) geserveerd, die ceremonieel onder begeleiding van doedelzakmuziek naar de tafel wordt gebracht. Burns werd van zijn poëzie niet rijk en moest zelfs terugkeren naar de boerderij van zijn ouders.
Edward Pollock begon in 1879 een pijpenmakerij in Manchester. Dit werd één van de drie grote pijpenmakerijen in Manchester met enorme exporten naar Amerika. Het bedrijf bleef drie generaties lang pijpen produceren. In 1990 sloot Edwards kleizoon het bedrijf. De hier afgebeelde pijp stamt uit de periode tussen 1930 en 1955, toen het bedrijf van Pollock al lang over haar hoogtepunt heen was. De kwaliteit van de afwerking is vrij slecht. Ook de gebruikte klei is grof van samenstelling. Vaak werden deze pijpen gelakt, zodat de slechte kwaliteit niet opviel.
Pipe of the month march
This month we highlight a pipe with the potrait of Robbert Burns, which was made by the company John Pollock & Co in Manchester between 1930 and 1955.
Robbert Burns was one of the most famous and well-known poets and writer of songs in his mother tongue, Scottish. Everyone will know his poem 'Auld Lang Syne'. Burns lived between 1759 and 1796 and started writing poetry in 1783. His parents were famers and not very well to do but they managed for Robbert to get a good education. His first bundle, titled 'Poems, Chiefly in the Scottish Dialect', was published in 1786. His fame and appreciation rose quickly, especially in Scotland. Every year on January 25th, his birthday, Scots all over the world will celebrate and commemorate Burns with a so called 'Burns supper' consisting of the traditional Scottisch 'Haggis' dish served to the table with traditional bag pipe music. Burns' poetry never made him a rich man and at a certain point in his life he was even forced to return to his parents farm.
In 1879, Edward Pollock established a pipe factory in Manchester which quickly grew to become one of the three big pipe making establishments in that city with large export business to the United States. For three generations, the company was active until 1990 when Edwards grandson decided to close it. This months pipe was made between 1930 and 1955, a period that already marked the decline of the business. The quality of the pipe's finishing is rather poor, as is the quality of the pipe clay that was used. These pipes were often lacquered in order to mask their poor quality.
Pijp van de maand februari
Deze keer een zwaar doorgerookte pijp van de Zenith, Firma P. J. van der Want Azn. uit Gouda. Het is een in een gipsen mal gegoten pijp die geglazuurd is. Voordat deze pijp geglazuurd werd is de pijp met de hand beschilderd. De Zenith heeft heel weinig handbeschilderde pijpen gemaakt. De enige andere pijpen van de Zenith, die gegoten en handbeschilderd zijn, zijn zover bekend, twee souvenirpijpen van Marken.
Het hier afgebeelde pijpje is een souvenirpijpje van Hoek van Holland. Als tekst op de pijp staat daarom ook 'Souvenir Hoek van Holland' geschreven. Opvallend is dat aan de zijkanten van de voorstelling groene driehoeken geschilderd zijn. Dit is een Art Deco versiering en hiermee is de pijp te dateren in de periode rond 1920. De Zenith begon pas met de productie van handbeschilderde gegoten pijpen in 1917. Op de pijp is een huis afgebeeld, dat niet specifiek overeenkomt met een bekend bouwwerk in Hoek van Holland. De steel is met een metalen busje verbonden met de kop met daarop de naam van de fabriek: ‘Zenith’. De kop van het pijpje is slechts 2,7 cm hoog en het was vermoedelijk een shagpijpje.
Pipe of the month february
This months highlighted pipe is a heavily smoked one, made by de factory Zenith, Company P.J. van der Want Azn. from Gouda. It's a slib cast pipe, made in a plaster mould. It has been decorated and then glazed. Not many of such pipes are known from Zenith. Only two other similar souvenir pipes are known, both made for the town of Marken.
This months pipe has the text 'Souvenir Hoek van Holland' and will have been made as a souvenir sold in the town. The decorations in the form of the green coloured triangles on both sides of the image are characterics of the Art Deco period, and date this pipe in the period around 1920.
Zenith started production of such models in 1917 and this pipe shows a fairly generic handpainted house, which does not seem to have a specific relation with Hoek van Holland. The stem is connected to the bown using a metal tube which carries the factory name 'Zenith'. The bowls height is only 2,7 cm which would be a size fitting a shag pipe.
Pijp van de maand januari
De eerste pijp van de maand is een uitzonderlijk pijpje uit het Westerwald bij Koblenz. Het Westerwald was vanaf de 16e eeuw het belangrijkste ceramische centrum van Duitsland. Iedereen kent de blauw-grijze potten, die in Nederland werden aangeduid als Keuls aardewerk. Deze naam is ontstaan omdat de schepen die uit de richting van Koblenz kwamen, in Keulen ‘last moesten breken’. Dat betekende dat deze schepen hun lading verplicht over moesten laden op een ander schip en belasting moesten betalen. Een goede inkomstenbron voor Keulen.
Naast gebruikskeramiek zijn in het Westerwald ook eeuwenlang pijpen gemaakt van klei. De kleivoorkomens van witbakkende klei waren ook van belang voor de Nederlandse pijpenmakers, die daar veel klei vandaan haalden.
Het hier afgebeelde pijpje is een klein sigarenpijpje met een houten steel. Om de steel en de kop van het pijpje zit een rood touwtje om ervoor te zorgen dat steel en kop bijeengehouden werden. Het touwtje eindigt in en een kwastje voor de versiering.
De pijpenkop is gemaakt van ongesinterde klei, het zogenaamde ‘Steingut’ en is oxiderend gebrand. Dat betekent dat de temperatuur tijdens het bakken niet hoger kwam dan 1050 tot maximaal 1240 graden en dat door deze relatief lage temperatuur en door de samenstelling van de klei, de kleideeltjes niet met elkaar versmolten. Hierdoor bleef de scherf poreus. Dit in tegenstelling met het ‘Steinzeug’ waar de kleideeltjes door de hogere temperatuur wel aan elkaar smolten. De kop van het pijpje is polychroom beschilderd en geglazuurd met een loodvrij alkali-boor-silicaatglazuur en behoort, vanwege de gebruikte kleuren tot het zogenaamde ‘Elfenbein Steingut’.
Pijpen van Steingut en Steinzeug komen beide voor, maar zijn zeer weinig gemaakt vanwege de slechte rookeigenschappen.
De versiering van de pijpenkop past in de periode van het Historismus, een stroming aan het eind van de 19e eeuw waarbij teruggegrepen werd op vroegere kunststromingen. In dit geval de Renaissance. De datering is rond 1900. Op de kop staan een man met een sigaartje in zijn mond en een vrouw afgebeeld. Beide in een ovaal. Het pijpje heeft een hoogte van slechts 3,8 cm en een doorsnede van 1,5 cm.
Pipe of the month januari
The first 'pipe of the month' for this new year is a remarkable pip from the German Westerwald region near Koblenz. Since the 16th century, the Westerwald has been the most important ceramic region of Germany. Who has never seen the blue-grey pots and cans, in the Netherlands describes as 'Cologne pottery'. The pottery was not made in Cologne, but all ships coming from the Koblenz region were obliged to 'break cargo' in Cologne, which meant that the cargo needed to be loaded onto another ship and taxes could be charged. A solid source of income for the city.
The Westerwald was also the region where for several centuries, clay pipes were made. The pipe clay which was harvested in the region was also very popular with Dutch clay pipe makers who imported large quantities from the region.
The pipe we highlight here, is a small cigar pipe with a wooden stem. The stem and the bowl are connected by a thin piece of red rope, which has the function of keeping bowl and stem together. The rope has a small tassel and the end for decorative purposes.
The pipe's bowl is made of stoneware, the so called 'Steingut'. This stoneware was fired at temperatures between 1050 and 1240 degrees, a relatively low temperature, which prevented the clay to 'melt' and the final product to remain penetrable. The pipe has been painted in multiple colors and glazed. The colours used are characteristic for the so called 'Elfenbein Stoneware'.
Pipes made of this material are known, but fairly scarce as they generally do not have the most comfortable smoking characteristics.
The decorations on the bowl are exemplary for the period known as 'Historismus', a late 19th century trend that favoured earlier art. In this case the Renaissance. The pipe will have been made around 1900. The bowl has portraits of a man with a cigar in his mouth and a woman, both placed in ovals. The height of the bowl is only 3.8 cm and the diameter is 1.5 cm.
