PKN-Dag 2009  Doesburg

De jaarlijkse bijeenkomst van de PKN-ers vond dit jaar plaats op zaterdag 26 september in Doesburg, een stralende herfstdag zowel wat betreft het weer als de inhoud van deze dag.

Bijna 50 PKN-ers en introducées wisten de weg naar Doesburg te vinden. In twee groepen werd onder leiding van stadsgidsen een rondwandeling gemaakt door een deel van het fraaie Doesburg, waarna er gelegenheid was de mede dankzij Louis Bracco Gartner tot stand gekomen tentoonstelling, In rook vervlogen in het knusse museum De Roode Toren te bezoeken. Bijzonder in dit museum is de opstelling van de originele kerfkamer van voorheen de lokale tabaksfirma Van der Meulen.

Nadat vervolgens in de vergaderlokatie “Het Meulenhuus” de lunch gebruikt kon worden kreeg uw verslaglegger het woord om iets te zeggen over het reilen en zeilen van de PKN.

Waar in verenigingsland veelal vergrijzing en navenante afkalving van het ledenbestand opgeld doen, mag de PKN zich gelukkig prijzen met een redelijk stabiel aantal abonnees op het PKN-bulletin.

Op deze dag konden weer enkele nieuwe belangstellenden worden begroet, iets waaraan anders dan voorheen op initiatief van Ron de Haan nu meer aandacht werd gegeven. Is het aantal abonnees vrij stabiel, dat kan ook worden gezegd van de financiële positie van de PKN; de in het grijze verleden opgebouwde financiële reserve van ongeveer een maal de jaaruitgaven kon mede dank zij de veiling en “de doos” bij de PKN-dagen zo blijven. Deze reserve is niet alleen bedoeld voor onvoorziene financiële tegenvallers, maar ook om, bijvoorbeeld via garantiestelling, nieuwe publicaties op tabacologisch terrein mogelijk te maken.

Overigens zou de vraag onder ogen moeten worden gezien of de PKN, feitelijk bij de aanvang begonnen als een uitgeverijtje van publicaties op pijpelogisch terrein langzamerhand niet zou moeten worden getransformeerd in de richting van een meer of minder formele verenigingsstructuur.

Mede in het licht van het niet vrijwillige terugtreden van Arjan de Haan als redacteur van het PKN-bulletin kan een aantal aanwezigen zo een gedachten richting wel ondersteunen. Jos Engelen en Theo Grintjes stellen voor op dit punt een discussienotitie op te stellen die met een verzoek om reactie aan alle PKN-ers zal worden toegezonden.

Aan de hand van de te ontvangen reacties kunnen vervolgens nadere voorstellen worden geformuleerd waarover ofwel tussentijds nader berichten volgen dan wel welke ter bespreking tijdens de PKN-dag in 2010 zullen worden voorgelegd. Hierna kon worden toegekomen aan het inhoudelijke deel van de PKN-dag.

Allereerst was het woord aan Ruud Stam. Hij hield een uiteenzetting over enkele aspecten van de omstandigheden waaronder de pijpmakers in Gouda in de 19e eeuw moesten werken en leven. Ruud schetste een indringend en vrij onthutsend beeld van de omstandigheden van de Goudse pijpenmakers, afgezet tegen collegae elders dan wel andere beroepsgroepen. Pure armoede, veel ziekte en een korte levensverwachting (gemiddeld hooguit dertig jaren) was het perspectief voor de Goudse werker in de pijpenfabricage. Een wat schokkend beeld dat temeer aanleiding moet geven oude gouwenaars met respect te gezien.

Vervolgens presenteerde Jan van Oostveen de publicatie “Tabakspijpennijverheid in Schoonhoven”, een voortreffelijk resultaat van de activiteiten van de PKN-Werkgroep Kleipijpen. Een publicatie waarvoor vooral Jan van Oostveen en Aad Kleijweg (die de uitgave als “ons kindje” betitelde) alle credits verdienen. Alle tot nu bekende (waaronder veel nieuwe) informatie over de Schoonhovense pijpenfabricage is in dit standaardwerk verenigd. Bijzonder aan deze uitgave is ook dat uiteindelijk van de PKN-garantiestelling voor deze uitgave gezien het grote aantal voorintekeningen geen gebruik behoefde te worden gemaakt.

Na een pauze waarin weer gelegenheid was tot ruilen, (ver)kopen en gedachtewisselingen leidde Louis Bracco Gartner een met dank aan het Filmmuseum teruggevonden en op DVD gezette onderhoudende film van het Ministerie van Land- en Tuinbouw uit 1942 over de tabaksteelt in Nederland In. Al vanaf 1607 was er overigens tabaksteelt in Nederland, dat daarmee model heeft gestaan voor tal van andere Europese tabaksverbouwlanden. Met de onweerstaanbare opmars van de blauwe tabaksschimmel kwam in 1957/1958 overigens een definitief einde aan de tabaksteelt in ons land.

Aansluitend vertoonde Boy Hubee (hors-programma) een kort historisch filmpje van het Openluchtmuseum in Arnhem over de feestelijke afsluiting van de jaarlijkse oogstdagen; daarin bleken met bloemen versierde lange stenen pijpen een prominente rol te spelen. Een tot dan bij de aanwezigen onbekend fenomeen. Zou dit ook nog iets kunnen betekenen omtrent onze vermeende kennis over bruidspijpen?

Ter afsluiting van deze middag trad Frans Janssens bijgestaan door Nico Verlaat weer op als enthousiaste veilingafslager. Hoewel de zaal niet al te actief bood, was de opbrengst ten gunste van de PKN-kas toch na aftrek van de kosten zoals zaalhuur etc., € 105,20 ten gunste van de PKN.

Compimenten weer aan Theo Grintjes, die de dag als gebruikelijk met ijzeren stem doch veel souplesse tot een succes maakte.

Na afloop naar de chinees met de verassende naam “China”.

Tekst: Michiel Rutten

Fotografie: Rens Hooyenga